ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی خشک میوه و مغز برخی از ارقام انتخاب شده و نتاج امید بخش بادام (prunus dulcis miller) در منطقه شهرکرد

به منظور ارزیابی تنوع خصوصیات مورفولوژیکی خشک میوه و مغز برخی از ارقام و ژنوتیپ¬های امید بخش بادام، آزمایشی روی 35 رقم و ژنوتیپ بادام ایرانی و خارجی انجام گرفت. در این مطالعه 39 صفت مربوط به خشک میوه و مغز، بر اساس توصیفگر جهانی بادام اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین¬ها نشان داد که ارقام و ژنوتیپ-های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد مطالعه دارای تفاوت معنی داری هستند. ضرایب همبستگی ساده بین صفات نشان داد که بین برخی از صفات اندازه گیری شده خشک میوه و مغز همبستگی مثبت یا منفی معنی داری وجود دارد. نتایج تجزیه خوشه ای براساس صفات اندازه گیری شده، ارقام و ژنوتیپ¬ها را در فاصله اقلیدوسی 5 به 8 گروه اصلی تقسیم کرد. تجزیه به عامل¬ها توانست صفات مورد ارزیابی را به 11 عامل اصلی کاهش دهد که مجموعاً 86 درصد واریانس کل را توجیه نمودند. با استفاده از سه عامل اصلی در تجزیه پلات ارقام و ژنوتیپ¬ها تفکیک شدند .ارقام شاهرود13، شاهرود21، شاهرود6 ، سهند، پریمورسکی، یلدا، فیلیپچو، شاهرود 10 ، شاهرود 8 ، نپلوس اولترا و ژنوتیپ¬هایaim2 ،aim1 ،gm1 ، ahn2، ahyu و ahn1 از نظر خصوصیات خشک میوه و مغز برتری نسبی نسبت به دیگر ارقام و ژنوتیپ-ها داشتند. درصد روغن مغز در ارقام و ژنوتیپ¬ها بین 50 تا 60 درصد متغیر بود، بیش¬ترین درصد روغن در ژنوتیپ gmt1 (93/59 درصد) و رقم پریمورسکی (13/58 درصد) و کم¬ترین آن در رقم ربیع (13/50 درصد) و ژنوتیپ a230 (13/51 درصد) دیده شد. بیش¬ترین میزان کربوهیدرات در رقم شاهرود 8 (01/22 درصد)، بیش¬ترین میزان پروتئین در رقم تونو (44/23)، بیش¬ترین میزان پتاسیم در ژنوتیپahn1 (31/725 میلی¬گرم در صد گرم ماده خشک) و کم¬ترین میزان پتاسیم در رقم آذر (22/402 میلی¬گرم در صد گرم ماده خشک)، بیش¬ترین میزان فسفر در رقم تونو (21/464 میلی¬گرم در صد گرم ماده خشک) و کم¬ترین میزان فسفر در ژنوتیپ aim3 (02/111 میلی¬گرم در صد گرم ماده خشک)، مشاهده شد. طبق نتایج مقایسه میانگین داده¬ها بالاترین ظرفیت آنتی¬اکسیدانی، فنول و فلاونوئید به ترتیب مربوط به عصاره¬های رقم یلدا، شاهرود6 و شاهرود 12 بود. در مجموع، ارقام پریمورسکی، تونو، یلدا، شاهرود6، شاهرود7، شاهرود12، نپلوس اولترا و ژنوتیپ¬هایgm1 ,gmt3 ,gmt2 ,gmt1 از نظر خصوصیات مورفولوژیکی خشک میوه و مغز و هم¬چنین خصوصیات کیفی مغز برتری نسبی نسبت به دیگر ارقام و ژنوتیپ¬ها نشان دادند.